Nieuwe vijfjarenstrategie voor bestrijding georganiseerde criminaliteit - Hoofdinhoud

Vandaag presenteert de Commissie een nieuwe EU-strategie voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit, waarbij de nadruk ligt op het stimuleren van rechtshandhaving en justitiële samenwerking, het aanpakken van georganiseerde criminele structuren en misdrijven met een hoge prioriteit, het wegnemen van criminele winsten en het bieden van een modern antwoord op technologische ontwikkelingen.

Georganiseerde criminele groeperingen blijven zich ontwikkelen en ontplooien en hebben zich snel aangepast aan de coronapandemie, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de toename van namaakgeneesmiddelen en onlinecriminaliteit. Georganiseerde criminele groeperingen die in Europa actief zijn, zijn betrokken bij uiteenlopende criminele activiteiten, en met name bij drugshandel, georganiseerde vermogenscriminaliteit, fraude, migrantensmokkel en mensenhandel. In 2019 bedroegen de inkomsten uit criminele activiteiten op de belangrijkste criminele markten 1 % van het bbp van de EU, d.w.z. 139 miljard EUR.

In de strategie worden de instrumenten en maatregelen gepresenteerd die de komende vijf jaar moeten worden vastgesteld om de bedrijfsmodellen en -structuren van criminele organisaties over de grenzen heen, zowel online als offline, te ontwrichten.

Margaritis Schinas i, vicevoorzitter voor de bevordering van onze Europese levenswijze: “Misdaadsyndicaten maken steeds meer gebruik van nieuwe technologieën en grijpen elke gelegenheid aan om hun illegale activiteiten uit te breiden, online of offline. Recente emblematische zaken zoals EncroChat hebben aangetoond hoe geraffineerd deze georganiseerde criminele netwerken zijn. Daaruit blijkt hoe belangrijk onze inspanningen zijn om de georganiseerde criminaliteit over de grenzen heen aan te pakken. De strategie van vandaag zal helpen criminelen te raken waar het hen het meest pijn doet, door hun bedrijfsmodel te ondermijnen dat baat heeft bij een gebrek aan coördinatie tussen staten.”

Ylva Johansson i, commissaris voor Binnenlandse Zaken: “We moeten duidelijk meer doen om georganiseerde criminele groeperingen te bestrijden. Zij zijn een van de grootste bedreigingen voor onze veiligheid. Zij zijn zeer professioneel en transnationaal: 70 % van de criminele groeperingen is actief in meer dan drie lidstaten. Zij hebben zich snel aangepast aan de coronapandemie door online te gaan en vervalste of niet-bestaande geneesmiddelen te verkopen. We hebben al pogingen tot oplichting ontdekt bij de verkoop van meer dan een miljard vaccindoses. Onze strategie is een vijfjarenprogramma om de Europese rechtshandhaving in de fysieke en de digitale wereld te versterken. Met de maatregelen die we vandaag voorstellen, zullen we van occasionele politiesamenwerking overgaan naar permanente politiepartnerschappen en zullen we geldstromen kunnen traceren om criminelen via financiële onderzoeken op te pakken.”

Doelstellingen van de strategie:

• - 

  Rechtshandhaving en justitiële samenwerking stimuleren: aangezien 65 % van de criminele groeperingen die in de EU actief zijn, bestaat uit leden met verschillende nationaliteiten, is een effectieve uitwisseling van informatie tussen rechtshandhavingsinstanties en gerechtelijke autoriteiten in de hele EU van essentieel belang om de georganiseerde criminaliteit doeltreffend aan te pakken. De Commissie zal de financiering van het Europees multidisciplinair platform tegen criminaliteitsdreiging (Empact), de structuur die sinds 2010 alle relevante Europese en nationale autoriteiten samenbrengt om prioritaire criminaliteitsdreigingen in kaart te brengen en collectief aan te pakken, uitbreiden, moderniseren en versterken. De Commissie zal voorstellen om het “Prüm-kader” voor de uitwisseling van informatie over DNA, vingerafdrukken en voertuigregistratie te moderniseren. Om ervoor te zorgen dat rechtshandhavingsinstanties in de hele EU beter kunnen samenwerken op basis van een modern rulebook, zal de Commissie een EU-code voor politiële samenwerking voorstellen ter stroomlijning van de huidige lappendeken van verschillende EU-instrumenten en multilaterale samenwerkingsovereenkomsten. De verwezenlijking van de doelstelling om tegen 2023 informatiesystemen voor veiligheid en grens- en migratiebeheer interoperabel te maken, zal rechtshandhavingsinstanties helpen om identiteitsfraude, waarvan criminelen zich vaak bedienen, beter op te sporen en te bestrijden. Om internationale criminele netwerken beter aan te pakken, stelt de Commissie vandaag tot slot ook voor om met Interpol onderhandelingen te starten over een samenwerkingsovereenkomst.
• - 

  Ondersteuning van doeltreffender onderzoek om georganiseerde criminele structuren te ontwrichten en bijzondere aandacht voor misdrijven met een hoge en specifieke prioriteit: er moet op EU-niveau intensiever worden samengewerkt om georganiseerde criminele structuren te ontmantelen. Met het oog op een doeltreffende reactie op specifieke vormen van criminaliteit, zal de Commissie voorstellen de EU-regels tegen milieucriminaliteit te herzien en zal zij een EU-instrumentarium tegen namaak, met name van geneesmiddelen, opstellen. Zij zal maatregelen voorstellen om de illegale handel in cultuurgoederen aan te pakken. De Commissie presenteert vandaag ook een strategie voor de bestrijding van mensenhandel.
• - 

  Ervoor zorgen dat misdaad niet loont: meer dan 60 % van de criminele netwerken die in de EU actief zijn, maakt zich schuldig aan corruptie en meer dan 80 % maakt gebruik van legitieme bedrijven als dekmantel voor hun activiteiten, terwijl slechts 1 % van de criminele vermogensbestanddelen wordt geconfisqueerd. Het verstoren van criminele geldstromen is dan ook van cruciaal belang om criminaliteit aan het licht te brengen, te bestraffen en te ontmoedigen. De Commissie zal voorstellen de EU-regels inzake de confiscatie van criminele winsten te herzien, de EU-regels tegen het witwassen van geld te ontwikkelen, het vroegtijdig opstarten van financiële onderzoeken te bevorderen en de bestaande EU-corruptiebestrijdingsregels te evalueren. Dit zal ook helpen infiltratie in de legale economie te voorkomen.
• - 

  Rechtshandhavingsinstanties en gerechtelijke autoriteiten klaarmaken voor het digitale tijdperk: criminelen communiceren en plegen misdrijven via internet en laten online digitale sporen na. Nu 80 % van de misdrijven een digitale component heeft, moeten rechtshandhavingsinstanties en gerechtelijke autoriteiten snel toegang krijgen tot digitale aanwijzingen en bewijzen. Zij moeten ook gebruik maken van moderne technologieën en beschikken over instrumenten en vaardigheden om gelijke tred te kunnen houden met de moderne werkwijzen van criminelen. De Commissie zal mogelijke benaderingen voor gegevensbewaring analyseren en presenteren, en zal een aanpak voorstellen voor een rechtmatige en doelgerichte toegang tot versleutelde informatie in het kader van strafrechtelijke onderzoeken en vervolgingen, zonder afbreuk te doen aan de beveiliging en de vertrouwelijkheid van communicatie. De Commissie zal ook samenwerken met de betrokken EU-agentschappen om nationale autoriteiten de instrumenten, kennis en operationele deskundigheid te verschaffen die nodig zijn voor digitale onderzoeken.

Achtergrond

De strategie van vandaag maakt deel uit van de werkzaamheden van de EU ter bevordering van de veiligheid van iedereen in Europa, zoals uiteengezet in de EU-strategie voor de Veiligheidsunie.

De strategie voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit bouwt voort op de meest recente vierjaarlijkse dreigingsevaluatie van Europol inzake zware en georganiseerde criminaliteit, die op 12 april 2021 is bekendgemaakt.

Meer informatie

Mededeling over een EU-strategie voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit voor de periode 2021-2025

Werkdocument van de diensten van de Commissie over Empact, het vlaggenschipinstrument van de EU voor samenwerking bij de bestrijding van georganiseerde en zware internationale criminaliteit

Aanbeveling voor een besluit van de Raad houdende machtiging tot het openen van onderhandelingen over een samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en Interpol

MEMO: EU-strategie voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit & EU-strategie voor de bestrijding van mensenhandel

Factsheet: aanpak van georganiseerde criminaliteit

Persbericht: bestrijding van mensenhandel: nieuwe strategie om mensenhandel te voorkomen, criminele bedrijfsmodellen te ontwrichten en slachtoffers te beschermen en weerbaarder te maken

Europol-verslagen over de evolutie van de georganiseerde criminaliteit tijdens de COVID-19-pandemie

Europol: dreigingsevaluatie inzake zware en georganiseerde criminaliteit voor 2021