Langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden: naar sterkere, verbonden, veerkrachtige en welvarende plattelandsgebieden in de EU - Hoofdinhoud
De Europese Commissie heeft vandaag een langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden van de EU gepresenteerd. Daarin heeft zij de uitdagingen en punten van zorg in kaart gebracht waarmee die gebieden te kampen hebben en heeft zij tegelijk gewezen op enkele van de meest veelbelovende kansen voor deze regio's. In het kader van de vandaag gepresenteerde visie, die gebaseerd is op prognoses en brede raadplegingen van burgers en andere actoren in de plattelandsgebieden, worden een plattelandspact en een actieplan voor het platteland voorgesteld, die tot doel hebben onze plattelandsgebieden sterker, verbonden, veerkrachtig en welvarend te maken.
Om met succes in te spelen op de megatrends en uitdagingen van de globalisering, de verstedelijking en de vergrijzing en om de vruchten te plukken van de groene en de digitale transitie, zijn er gebiedsgerichte beleidsvormen en maatregelen nodig die rekening houden met de diversiteit van de EU-gebieden, hun specifieke behoeften en hun relatieve sterke punten.
In de hele EU is de bevolking in de plattelandsgebieden gemiddeld ouder dan in de stedelijke gebieden en in de komende tien jaar zullen de bevolkingsaantallen langzaam beginnen af te nemen. In combinatie met een gebrekkige connectiviteit, onderontwikkelde infrastructuur, het ontbreken van een diverse werkgelegenheid en een beperkte toegang tot diensten maakt die trend de plattelandsgebieden minder aantrekkelijk om in te wonen en te werken. Tegelijk spelen de plattelandsgebieden ook een actieve rol in de groene en de digitale transitie van de EU. Het halen van de doelstellingen van de digitale ambities van de EU voor 2030 kan meer kansen bieden voor de duurzame ontwikkeling van de plattelandsgebieden buiten de land en bosbouw, door nieuwe perspectieven te ontwikkelen voor de groei van de productie en met name van de diensten en door bij te dragen aan een betere geografische spreiding van diensten en industrieën.
Met deze langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden van de EU wordt beoogd deze uitdagingen en punten van zorg aan te pakken, door voort te bouwen op de nieuwe kansen van de groene en de digitale transitie van de EU en op de lessen die uit de COVID-19-pandemie zijn getrokken, en door manieren te vinden om de levenskwaliteit op het platteland te verbeteren, een evenwichtige territoriale ontwikkeling tot stand te brengen en de economische groei te stimuleren.
Plattelandspact
Een nieuw plattelandspact zal de actoren op EU-, nationaal, regionaal en lokaal niveau ertoe aanzetten de gemeenschappelijke doelstellingen van de visie te ondersteunen, de economische, sociale en territoriale samenhang te bevorderen en tegemoet te komen aan de gezamenlijke aspiraties van de plattelandsgemeenschappen. De Commissie zal dit kader via bestaande netwerken faciliteren en de uitwisseling van ideeën en beste praktijken op alle niveaus aanmoedigen.
EU-actieplan voor het platteland
Vandaag heeft de Commissie ook een actieplan voorgelegd om duurzame, samenhangende en geïntegreerde plattelandsontwikkeling tot stand te brengen. Vanuit verschillende beleidsvormen van de EU wordt reeds steun aan plattelandsgebieden geboden en wordt bijgedragen tot hun evenwichtige, eerlijke, groene en innovatieve ontwikkeling. Onder meer het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en het cohesiebeleid zullen van fundamenteel belang zijn voor de ondersteuning en uitvoering van dit actieplan. Daarnaast zijn er nog tal van andere beleidsvormen van de EU die er samen voor zullen zorgen dat deze visie werkelijkheid wordt.
In de visie en het actieplan worden vier actiegebieden omschreven, die door vlaggenschipinitiatieven worden ondersteund. Vier kernwoorden geven de nagestreefde kenmerken weer:
-
-sterker: nadruk op empowerment van de plattelandsgemeenschappen, betere toegang tot diensten en meer sociale innovatie;
-
-verbonden: betere connectiviteit, zowel wat vervoer als digitale toegang betreft;
-
-veerkrachtig: in stand houden van natuurlijke hulpbronnen en vergroening van landbouwactiviteiten om de klimaatverandering tegen te gaan, en tegelijk de sociale veerkracht waarborgen door toegang te bieden tot opleidingscursussen en diverse hoogwaardige banen;
-
-welvarend: diversifiëren van de economische activiteiten en verbeteren van de toegevoegde waarde van landbouw, agrovoedingsactiviteiten en agrotoerisme.
De Commissie zal de uitvoering van het EU-actieplan voor het platteland ondersteunen en monitoren en het plan regelmatig bijwerken om ervoor te zorgen dat het relevant blijft. Zij zal ook met de lidstaten en plattelandsactoren in contact blijven om de dialoog over plattelandskwesties voort te zetten. Bovendien zal er een “plattelandstoets” worden ingevoerd, waarbij het EU-beleid wordt beoordeeld vanuit een plattelandsperspectief. Doel hiervan is de potentiële gevolgen en implicaties van een beleidsinitiatief van de Commissie voor de banen, de groei en de duurzame ontwikkeling op het platteland beter in kaart te brengen en in aanmerking te nemen.
Tot slot zal er binnen de Commissie een waarnemingspost voor het platteland worden opgezet om de verzameling en analyse van gegevens over plattelandsgebieden verder te verbeteren. Deze waarnemingspost zal gegevensmateriaal voor de beleidsvorming op het gebied van plattelandsontwikkeling aanreiken en de uitvoering van het actieplan voor het platteland ondersteunen.
Volgende stappen
De aankondiging vandaag van de langetermijnvisie voor plattelandsgebieden is de eerste stap naar sterkere, beter verbonden, veerkrachtige en welvarende plattelandsgebieden in 2040. Het plattelandspact en het EU-actieplan voor het platteland zullen de belangrijkste onderdelen zijn voor de verwezenlijking van deze doelstellingen.
Uiterlijk eind 2021 zal de Commissie, in samenwerking met het Comité van de Regio's, nagaan hoe de doelstellingen van de visie kunnen worden verwezenlijkt. Midden 2023 zal de Commissie de balans opmaken van de door de EU en de lidstaten gefinancierde acties die voor de plattelandsgebieden zijn uitgevoerd en geprogrammeerd. In een openbaar verslag, dat begin 2024 wordt gepubliceerd, zal, op basis van het EU-actieplan voor het platteland, worden aangegeven voor welke gebieden meer steun en financiële middelen nodig zijn en welke koers moet worden gevolgd. De besprekingen naar aanleiding van het verslag zullen worden meegenomen in de reflectie over de voorbereiding van de voorstellen voor de programmeringsperiode 2028-2034.
Achtergrond
De noodzaak van een langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden werd benadrukt in de politieke beleidslijnen van voorzitter Von der Leyen en in de opdrachtbrieven aan vicevoorzitter Šuica, commissaris Wojciechowski en commissaris Ferreira.
Artikel 174 VWEU roept de EU op bijzondere aandacht te besteden aan onder meer de plattelandsgebieden bij het bevorderen van haar algemene harmonische ontwikkeling, het versterken van haar economische, sociale en territoriale samenhang en het verkleinen van de verschillen tussen de diverse regio's.
In april 2021 is een Eurobarometer-enquête gehouden waarin de prioriteiten van de langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden werden beoordeeld. Uit de enquête blijkt dat 79 % van de EU-burgers er voorstander van is dat de EU bij haar besluiten over overheidsuitgaven rekening houdt met de plattelandsgebieden; 65 % van alle EU-burgers vindt dat de lokale regio of de provincie moet kunnen beslissen hoe de EU-investeringen op het platteland worden verricht; en 44 % noemt vervoersinfrastructuur en -verbindingen een essentiële behoefte van de plattelandsgebieden.
De Commissie heeft van 7 september tot en met 30 november 2020 een openbare raadpleging gehouden over de langetermijnvisie voor plattelandsgebieden. Meer dan 50 % van de respondenten gaf aan dat infrastructuur voor de plattelandsgebieden de meest dringende behoefte is. 43 % van de respondenten noemde ook de toegang tot basisdiensten en voorzieningen, zoals water en elektriciteit, banken en postkantoren, als een dringende behoefte. Volgens de respondenten zal de aantrekkelijkheid van de plattelandsgebieden de komende twintig jaar grotendeels afhangen van de beschikbaarheid van digitale connectiviteit (93 %), van basisdiensten en e-diensten (94 %) en van verbeteringen van de klimaat- en milieuprestaties van de landbouw (92 %).
Enkele reacties van commissarissen:
Dubravka Šuica i, vicevoorzitter voor Democratie en Demografie: “Bijna 30 % van de EU-bevolking woont in de plattelandsgebieden en het is onze ambitie om hun levenskwaliteit aanzienlijk te verbeteren. We hebben naar hun bezorgdheden geluisterd en hebben samen met hen deze visie ontwikkeld op basis van de nieuwe kansen die door de groene en de digitale transitie in de EU worden geboden en op basis van de lessen die zijn getrokken uit de COVID-19-pandemie. Met deze mededeling willen we een nieuw momentum creëren voor de plattelandsgebieden, als aantrekkelijke, levendige en dynamische plekken, maar natuurlijk met behoud van hun essentiële karakter. Wij willen de plattelandsgebieden en ‑gemeenschappen een sterkere stem geven in de opbouw van de toekomst van Europa.”
Janusz Wojciechowski i, commissaris voor Landbouw: “Plattelandsgebieden zijn van cruciaal belang voor de EU vandaag, omdat zij ons voedsel produceren, ons erfgoed veiligstellen en onze landschappen beschermen. Zij spelen een sleutelrol in de groene en de digitale transitie. We moeten deze plattelandsgemeenschappen echter de juiste instrumenten bieden om de toekomstige kansen ten volle te benutten en de uitdagingen aan te pakken waarmee zij momenteel worden geconfronteerd. De langetermijnvisie voor plattelandsgebieden is een eerste stap in de richting van de transformatie van onze plattelandsgebieden. Het nieuwe GLB zal aan de visie bijdragen doordat het een slimme, veerkrachtige en gediversifieerde landbouwsector bevordert, de milieuzorg en klimaatactie versterkt en het sociaal-economische weefsel van de plattelandsgebieden verstevigt. Wij zullen ervoor zorgen dat het EU-actieplan voor het platteland een duurzame ontwikkeling van onze plattelandsgebieden mogelijk maakt.”
Elisa Ferreira i, commissaris voor Cohesie en Hervormingen: “We staan allemaal voor dezelfde uitdagingen, maar onze gebieden beschikken niet allemaal over dezelfde middelen, sterke punten en capaciteiten om ze het hoofd te bieden. Ons beleid moet rekening houden met de uiteenlopende kenmerken van onze regio's. De democratische en samenhangende Unie die we willen, moet dichter bij onze burgers en gebieden worden opgebouwd en daarbij moeten de verschillende bestuursniveaus worden betrokken. De langetermijnvisie voor plattelandsgebieden vraagt om oplossingen die zijn afgestemd op hun specifieke behoeften en troeven, met inbreng van de regionale en lokale overheden en de lokale gemeenschappen. De plattelandsgebieden moeten in staat zijn hun bevolking basisdiensten te bieden en voort te bouwen op hun sterke punten om ankers te worden voor economische ontwikkeling. Al deze doelstellingen vormen de kern van het nieuwe cohesiebeleid voor 2021-2027.”
Meer informatie
Factsheet over de langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden
Vragen en antwoorden over de langetermijnvisie voor plattelandsgebieden