Staatssteun: Commissie vraagt om reacties op geplande herziening richtsnoeren staatssteun voor spoorbedrijven - Hoofdinhoud

De Europese Commissie i heeft vandaag op EU Survey een publieke consultatie opengesteld. Belanghebbenden wordt gevraagd te reageren op een geplande herziening van de richtsnoeren staatssteun voor spoorwegondernemingen van 2008 (“spoorwegrichtsnoeren”). Zij hebben nu tot 16 maart 2022 de tijd om op deze consultatie te reageren.

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager i, belast met het mededingingsbeleid: “Vandaag nodigen we alle belanghebbenden uit hun standpunten te delen over onze plannen voor gerichte aanpassingen van de spoorwegrichtsnoeren. We willen het voor lidstaten eenvoudiger maken om minder vervuilende en duurzamere vervoersoplossingen zoals spoorvervoer, binnenscheepvaart en multimodaal vervoer te ondersteunen. Consumenten moeten immers kunnen kiezen wanneer het gaat om vervoersvormen en emissiearme mobiliteit. In 2021, het Europees Jaar van de spoorwegen, is deze herziening een belangrijke stap in de richting van de decarbonisatie van de Europese vervoersector: het spoor wordt zo aantrekkelijker, terwijl concurrentieverstoringen worden beperkt.”

De spoorwegrichtsnoeren leggen vast op welke voorwaarden steun voor spoorbedrijven verenigbaar kan zijn met de interne markt en met de staatssteunregels, en met name op grond van artikel 93 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (“VWEU”).

Het gebrek aan interoperabiliteit is, naast de sterke behoefte aan verdere digitalisering, sinds jaren een rem op de ontwikkeling van naadloos functionerend grensoverschrijdend spoorvervoer. Staatssteun kan helpen om dit marktfalen aan te pakken en om het spoorvervoer concurrerender te maken. Dit komt de modale shift ten goede, reduceert de vervoersemissies en vermindert de verkeerscongestie.

De Commissie heeft de bestaande spoorwegrichtsnoeren in het kader van de Fitness Check voor staatssteun geëvalueerd. Die evaluatie leerde dat de bestaande richtsnoeren sterk hebben geholpen bij het stimuleren van een modale shift naar het spoorvervoer, dat lagere externe kosten heeft dan andere vervoersvormen zoals het wegvervoer. Ook hebben de richtsnoeren de interoperabiliteit bevorderd zodat de verschillende technische spoorsystemen in de EU onderling beter kunnen samenwerken. Tegelijk bleek uit die evaluatie dat de bestaande regels dienden te worden aangepast om rekening te houden met de recentste ontwikkelingen op de markt en in de regelgeving. Zo kan ook het spoorvervoer aanhaken bij de groene en digitale transitie in lijn met de prioriteiten van de Commissie, en met name die van de Europese Green Deal.

De herziening van de spoorwegrichtsnoeren gaat van start in het Europees Jaar van de spoorwegen en ligt in het logische verlengde van de goedkeuring van de Europese Green Deal en de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit.

Tegen deze achtergrond vat de Commissie nu de herziening van de spoorwegrichtsnoeren aan. De publieke consultatie die vandaag wordt opengesteld, vindt plaats in de vorm van een vragenlijst. De uitkomsten daarvan moeten de Commissie niet alleen helpen om te bepalen op welke punten aanpassingen nodig zijn, maar ook om de nieuwe regels beter vorm te geven.

Meer in het bijzonder wordt bij de voorgestelde herziening gedacht aan:

• - 

  Vereenvoudigen van de regels inzake steun voor de coördinatie van het vervoer, om de modale shift naar duurzamere vervoersoplossingen te ondersteunen.
• - 

  Verruimen van het toepassingsgebied van de spoorwegrichtsnoeren, zodat deze nu met name gelden voor alle betrokken vervoerders binnen de multimodale keten die helpen om goederenvervoer van de weg te halen en te verplaatsen naar minder vervuilende en duurzamere vervoersoplossingen.
• - 

  Opruimen van obstakels voor markttoetreding of uitbreiding van nieuwe spelers op de markt, met name wat betreft de toegang tot geschikt rollend materieel en geschikte vaartuigen.
• - 

  Moderniseren van het rollend materieel en zorgen voor standaardisering en interoperabiliteit van netwerken.
• - 

  Helpen te voorkomen dat bij verticaal geïntegreerde spoorbedrijven kruissubsidiëring plaatsvindt tussen commerciële activiteiten en activiteiten waarvoor openbaredienstverplichtingen gelden.
• - 

  Nagaan of regels nodig zijn voor openbaarvervoerdiensten in alle sectoren van het spoorvervoer die nog niet vielen onder de huidige richtsnoeren. Dit geldt met name voor het goederenvervoer.
• - 

  Onderzoeken van de noodzaak van bijgestelde regels voor de redding en herstructurering van spoorbedrijven.

Stakeholders hebben nu tot 16 maart 2022 de tijd om hun antwoorden in te dienen op het portaal voor betere regelgeving van de Commissie.

Volgende stappen

De herziening van de spoorwegrichtsnoeren zal aanhaken bij de beleidsprioriteiten die in de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit zijn vastgelegd.

De goedkeuring van de nieuwe spoorwegrichtsnoeren staat gepland voor eind 2023.

Achtergrond

Op 1 oktober 2021 heeft de Commissie een aanvangseffectbeoordeling voor de herziening van de spoorwegrichtsnoeren gepubliceerd. Belanghebbenden konden tot 29 oktober 2021 feedback geven.

Diezelfde dag heeft de Commissie ook een routekaart gepubliceerd voor een initiatief dat de Commissie de mogelijkheid moet geven een nieuwe groepsvrijstellingsverordening vast te stellen voor het spoorvervoer, het vervoer over de binnenwateren en het multimodale vervoer. Daardoor moet het ook eenvoudiger worden om minder vervuilende vervoersoplossingen te stimuleren. Dit initiatief sluit nauw aan bij de herziening van de spoorwegrichtsnoeren. Het baant namelijk de weg naar verdere procedurele vereenvoudigingen waardoor lidstaten bepaalde steunmaatregelen voor het spoorvervoer en duurzame vervoersoplossingen zullen kunnen uitrollen zonder dat die eerst door de Commissie hoeven te worden getoetst. De Commissie zal begin 2022 een voorstel indienen bij de Raad.