Vragen en antwoorden: verordening betreffende geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten - Hoofdinhoud

Wat is een geografische aanduiding?

Een geografische aanduiding is een teken dat wordt gebruikt om aan te geven dat een product een specifieke geografische oorsprong heeft en een bepaalde reputatie of bepaalde kwaliteiten heeft die aan die plaats van oorsprong te danken zijn. Een geografische aanduiding omvat doorgaans de aanduiding van de plaats van oorsprong. Alle groepen producenten uit het gebied die een bepaald product op een voorgeschreven wijze produceren, kunnen de geografische aanduiding samen gebruiken. Champagne en Prosciutto di Parma (parmaham) zijn bekende voorbeelden van geografische aanduidingen voor landbouwproducten, waarvoor al sinds 1992 een kader bestaat.

Waarom stelt de Commissie op EU-niveau bescherming in van geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten?

De geografische aanduidingen voor wijnen, gedistilleerde dranken en andere landbouwproducten en levensmiddelen zijn in de EU beschermd. Tot nog toe bestond er echter nog geen EU-breed mechanisme ter bescherming van de kwaliteiten die worden toegeschreven aan specifieke lokale vaardigheden en tradities met betrekking tot andere producten zoals ambachtelijke en industriële producten, bijvoorbeeld keramiek, glaswerk, kleding, kant, sieraden, meubels en messen.

Sommige lidstaten verlenen al bescherming aan dergelijke producten. Uiteenlopende nationale regels hebben echter geleid tot een verschillende mate van bescherming in Europa. Producenten van ambachtelijke en industriële producten die een geografische aanduiding in de hele EU willen beschermen, moeten in elke lidstaat afzonderlijk wettelijke bescherming aanvragen, wat erg duur is. Door het ontbreken van een EU-brede regeling kunnen producenten in de EU bovendien niet ten volle profiteren van internationale bescherming voor hun producten met geografische aanduiding.

Welke producten vallen onder het toepassingsgebied van de nieuwe verordening?

Na vaststelling van de verordening is die van toepassing op ambachtelijke en industriële producten, zoals natuurstenen, sieraden, textiel, kant, bestek, glas en porselein.

Ambachtelijke producten zijn producten die geheel met de hand, met handgereedschap of met mechanische middelen worden vervaardigd, zolang de handmatige bijdrage nog steeds het belangrijkste onderdeel van het eindproduct vormt.

Industriële producten zijn producten die op gestandaardiseerde wijze worden geproduceerd, meestal op grote schaal en met gebruik van machines.

Aan welke criteria moet de naam van een product voldoen om in aanmerking te komen voor bescherming van een geografische aanduiding?

Om in aanmerking te komen voor bescherming van geografische aanduiding moet het product voldoen aan de volgende voorwaarden (waarbij de nadruk ligt op de in de geografische oorsprong gewortelde kwaliteit van het product):

• - 

  het product is van oorsprong uit een bepaalde plaats, een bepaalde streek of een bepaald land;
• - 

  het product heeft een bepaalde kwaliteit, reputatie of ander kenmerk dat hoofdzakelijk aan de geografische oorsprong ervan is toe te schrijven, en
• - 

  ten minste één stap van de productie van het product vindt plaats in het afgebakende geografische gebied.

Hoe werkt het registratieproces in de praktijk?

Het voorstel is zo opgesteld dat de administratieve lasten en nalevingskosten voor producenten en overheidsinstanties tot een minimum worden beperkt en dat gelijke behandeling in de hele Unie wordt gewaarborgd.

Overeenkomstig de nieuwe verordening bestaat de registratieprocedure uit twee stappen:

• - 

  eerste fase: producenten en groepen van producenten dienen hun aanvraag in bij de autoriteiten van de lidstaten. Nationale autoriteiten beoordelen de aanvraag, voeren de nationale bezwaarprocedure uit, en dienen — indien zij de aanvraag positief beoordelen — een Unieaanvraag in bij het Bureau voor intellectuele eigendom van de Europese Unie (EUIPO);
• - 

  tweede fase: het EUIPO onderzoekt de aanvragen in de tweede fase van de procedure, voert een wereldwijde bezwaarprocedure uit, en neemt een beslissing om de bescherming toe te kennen of te weigeren. Het EUIPO voert ook de benodigde procedures voor geografische aanduidingen uit derde landen uit.

Als de beslissing tot registratie is genomen, neemt het EUIPO het product, en met name de geregistreerde naam, klasse en het land of de landen van oorsprong daarvan, op in het Unieregister.

Voor lidstaten die geen nationaal systeem ter bescherming van geografische aanduidingen hebben, voorziet de verordening in een afwijking van de verplichting om een nationale autoriteit aan te wijzen om de procedure van de eerste fase uit te voeren. In dat geval is er sprake van een rechtstreekse registratieprocedure, waarbij het EUIPO de registratie rechtstreeks afhandelt. In dergelijke gevallen zijn de betrokken lidstaten verplicht een bevoegde autoriteit voor controle en handhaving aan te wijzen en de nodige maatregelen te treffen om toe te zien op de eerbiediging van de rechten uit hoofde van de verordening.

Net als bij het systeem voor geografische aanduidingen voor landbouwproducten kunnen producenten van ambachtelijke en industriële producten reclame maken voor de beschermde geografische aanduiding door hetzelfde logo op de etikettering van het product te gebruiken. De rechten met betrekking tot de geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten op EU-niveau vervangen de specifieke nationale rechten met betrekking tot geografische aanduidingen in de EU-lidstaten. De Europese en nationale regelingen zullen niet naast elkaar bestaan.

Waarom wordt het merkenrecht niet gebruikt om geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten te beschermen?

In tegenstelling tot geografische aanduidingen, worden producenten van industriële en ambachtelijke producten met de bescherming van handelsmerken (bijvoorbeeld door middel van collectieve Uniemerken of Uniecertificeringsmerken) niet in staat gesteld het verband tussen kwaliteit en geografische oorsprong, waarmee aan specifieke lokale vaardigheden en tradities te danken kwaliteiten worden aangeduid, te certificeren.

Bovendien stimuleert een specifiek systeem voor geografische aanduidingen overheidsinstanties en producenten om productspecificaties vast te stellen, hetgeen bij de bescherming van handelsmerken niet het geval is. Daarnaast ligt in het systeem voor geografische aanduidingen de nadruk op het integreren van regionale en lokale deskundigheid in het aanvraag- en registratieproces. Het systeem bevat een eerste stap op het niveau van de lidstaat, waarbij nationale autoriteiten de overeengekomen productspecificaties en de aanvragen voor geografische aanduidingen onderzoeken.

Wat zijn de voordelen voor producenten van een EU-brede bescherming van geografische aanduidingen?

Het nieuwe beschermingssysteem zorgt voor eerlijke mededinging voor producenten en helpt hen namaak te bestrijden. Het lokale aanbod wordt versterkt, producenten worden gestimuleerd om nichemarkten te creëren, en zij worden aangemoedigd om onderling en met lokale overheden samen te werken.

Net als bij het systeem voor geografische aanduidingen voor landbouwproducten kunnen producenten reclame maken voor de beschermde geografische aanduiding door middel van een logo op de etikettering van het product. Op internationaal niveau stelt de bescherming van geografische aanduidingen EU-producenten in staat internationale bescherming te vragen voor hun ambachtelijke en industriële producten die beschikbaar zijn op andere markten van de derde landen die partij zijn bij de Akte van Genève van de Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO). Ook kunnen derde landen of organisaties die partij zijn bij de Akte van Genève bescherming krijgen voor hun ambachtelijke en industriële producten op het hele grondgebied van de EU. Met de verordening wordt ervoor gezorgd dat producenten ten volle kunnen profiteren van de mogelijkheden die de Akte van Genève biedt, en daarmee van het internationale kader voor de registratie en bescherming van geografische aanduidingen (“Lissabonsysteem”). Ook maakt de verordening betere bescherming mogelijk voor ambachtelijke en industriële producten uit de EU op derde markten, bijvoorbeeld in China, door ambitieuzere bepalingen inzake geografische aanduidingen, waar vanaf nu ook ambachtelijke en industriële producten onder zouden vallen, op te nemen in door de EU gesloten bilaterale handelsovereenkomsten.

De bescherming van ambachtelijke en industriële producten is dus ook een stimulans voor investeringen om de hoge kwaliteit van beschermde producten te beschermen en te verbeteren, en daarmee het concurrentievermogen te versterken.

Wat zijn de voordelen voor consumenten van een EU-brede bescherming van geografische aanduidingen?

Door geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten te beschermen, krijgen consumenten toegang tot betrouwbare informatie over de plaats van productie, alsook over de specifieke kenmerken of reputatie, identiteit, authenticiteit en kwaliteit van die producten.

Consumenten kunnen erop vertrouwen dat de bescherming van geografische aanduidingen gebaseerd is op een robuust systeem voor de verificatie van de binding met de desbetreffende streek door de bevoegde autoriteiten, en op een systeem van efficiënte controles, toezicht en handhaving dat in samenwerking met particuliere partijen wordt uitgevoerd.

Een ander voordeel is dat de geografische oorsprong van de producten en de productietechnieken zichtbaarder zijn. Consumenten hechten waarde aan producten waarvan de kwaliteit samenhangt met de territoriale oorsprong van het product. De Commissie heeft in 2020 in een studie vastgesteld dat informatie over ambachtelijke en industriële producten vaak onduidelijk of voor meerdere uitleg vatbaar is. De bescherming van geografische aanduidingen voor ambachtelijke en industriële producten is een nuttig instrument om de zichtbaarheid te verbeteren, waardoor de zoekkosten van de consument (de tijd die wordt besteed aan het identificeren van relevante producten in winkels) worden verlaagd.

Wat zijn de voordelen voor regio's van een EU-brede bescherming van geografische aanduidingen?

Door de geografische aanduidingen te beschermen wordt de zichtbaarheid van het product en de regio vergroot, en wordt bijgedragen tot het aantrekken van toeristen, het creëren van banen en het vergroten van het algehele concurrentievermogen van de regio's. Dit is met name van belang voor plattelandsregio's en minder ontwikkelde regio's. Daarnaast kan duurzaam toerisme dat rondom ambachtelijke en industriële producten met een geografische aanduiding wordt ontwikkeld, dat toerisme minder seizoensgebonden maken, aangezien een ambachtelijk aanbod mogelijkerwijs het hele jaar door toeristen kan aantrekken. Dit is met name relevant in de nasleep van COVID-19.

Bovendien worden geografisch verbonden producten vaak gemaakt op basis van lokale kennis en lokale productiemethoden die geworteld zijn in het culturele en sociale erfgoed van de desbetreffende regio. Het beschermen van geografische aanduidingen draagt bij tot het behoud van hoogwaardige traditionele producten en kennis, en van de daarvan afhankelijke werkgelegenheid.

Wat zijn de kosten van registratie van de bescherming van een geografische aanduiding voor de producent en hoe lang is die bescherming geldig?

Wat de kosten betreft, wordt er op EU-niveau geen vergoeding vereist, behalve bij de rechtstreekse registratieprocedure. Op nationaal niveau kunnen de lidstaten echter een vergoeding vragen, net als bij geografische aanduidingen voor wijn, gedistilleerde dranken en landbouwproducten. Geografische aanduidingen worden voor onbepaalde tijd vastgelegd.

Hoe wordt ervoor gezorgd dat de producenten zich aan de productspecificaties houden, en wat houdt de nieuwe eigen verklaring in?

Om de specifieke kenmerken van de producten met geografische aanduiding te waarborgen, worden producenten onderworpen aan een controlesysteem waarin wordt beoordeeld of de productspecificaties worden nageleefd, zowel voordat het product in de handel wordt gebracht als daarna op de markt zelf.

Met de nieuwe zelfverklaringsprocedure krijgen lidstaten een alternatief voor de conventionele procedure van controle door derden, die al in het kader van de regeling voor de bescherming van de geografische aanduidingen voor landbouwproducten wordt toegepast. In de nieuwe procedure kunnen producenten bij de bevoegde autoriteit aangeven dat zij aan de productspecificaties voldoen door middel van een eigen verklaring die elke drie jaar moet worden verlengd. De bevoegde autoriteit controleert steekproefsgewijs of de informatie in de eigen verklaring juist is. Daarnaast wordt een afschrikkend boetesysteem ingevoerd. Het doel is een eenvoudigere en goedkopere controleprocedure in te voeren, die beter is afgestemd op de producenten van ambachtelijke en industriële producten.

Wordt met het voorstel de bescherming van geografische aanduidingen op het internet gewaarborgd?

Met het voorstel wordt ervoor gezorgd dat geografische aanduidingen zowel offline als online worden beschermd, ook in het domeinnaamsysteem. Daarom wordt in het voorstel het verband tussen domeinnamen op internet en de bescherming van geografische aanduidingen verduidelijkt, door voorwaarden vast te stellen waaronder inbreukmakende en onrechtmatige domeinnamen kunnen worden ingetrokken of overgedragen. Ook wordt de erkenning van geografische aanduidingen in procedures voor alternatieve geschillenbeslechting versterkt.

Daarnaast wordt met het voorstel een systeem voor informatie- en waarschuwingssysteem voor domeinnamen bij EUIPO ingevoerd, waarmee aanvragers mogelijke inbreukmakende registraties kunnen voorkomen en daar actie tegen kunnen ondernemen.

Ten slotte wordt in het voorstel een verband gelegd met de toekomstige verordening digitale diensten, door te verduidelijken dat bevoegde autoriteiten van de lidstaten, wanneer het nationale recht hierin voorziet, overeenkomstig de verordening digitale diensten opdracht kunnen geven tot het ondernemen van actie tegen illegale inhoud die in strijd is met de bescherming van geografische aanduidingen.

Wat zijn de voordelen van dit voorstel voor kmo's?

De meeste houders van ambachtelijke en industriële geografische aanduidingen zijn micro-, kleine en middelgrote ondernemingen. Bij het opstellen van het voorstel is daarom rekening gehouden met de specifieke behoeften van dergelijke ondernemingen en de uitdagingen waarmee zij worden geconfronteerd. Het belangrijkste voordeel van dit voorstel voor micro-, kleine en middelgrote ondernemingen is dat zij hun ambachtelijke en industriële producten in de hele EU kunnen beschermen door middel van een eenvoudige procedure in twee stappen, tegen een bescheiden prijs, en zonder al te veel administratieve lasten. Het voorstel helpt ondernemingen ook hun producten te internationaliseren. Met het voorstel worden eenvoudige procedures ingesteld om nieuwe geografische aanduidingen te registreren en te beheren, waarbij in geen enkel stadium van de procedure juridische vertegenwoordigers hoeven te worden betrokken en de administratieve lasten voor micro-, kleine en middelgrote ondernemingen tot een minimum worden beperkt. Het voorstel voorziet in een volledig gedigitaliseerde aanvraag- en registratieprocedure op EU-niveau, waarmee de administratieve lasten verder moeten worden verlaagd, hetgeen van cruciaal belang is voor kmo's. De vereenvoudigde handhavingsregeling waarin in het voorstel is voorzien, met inbegrip van de eigen verklaring van naleving van de productspecificaties, zal ook gunstig zijn voor micro-, kleine en middelgrote ondernemingen.