H. (Hans) Wiegel - Hoofdinhoud

Voorman en prominent lid van de VVD. Bevorderde in de periode 1971-1982 als (jeugdig) partijleider door een op de middengroepen en geschoolde arbeiders gerichte koers de groei van zijn partij. Zette zich sterk af tegen het kabinet-Den Uyl i. Uitstekend debater en raspoliticus die optimaal gebruikmaakte van de media. Kon het goed vinden met CDA-leider Van Agt i en werd in diens kabinet i in 1977 vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken. Werd in 1982 commissaris van de Koningin in Friesland, maar bleef lang een vooraanstaande rol in zijn partij spelen. Stapte later over naar de organisatie van zorgverzekeraars en werd senator. Zijn tegenstem in de Eerste Kamer tegen het correctief referendum veroorzaakte in 1999 een korte kabinetscrisis i. Hoffelijke man, die feitelijk vrij verlegen was en een afkeer had van scherpslijperij. Genoot graag van een goed glas en goede maaltijd.

VVD
functie(s) in de periode 1967-2000: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, lid Eerste Kamer, minister, Commissaris van de Koning(in), politiek leider

• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 18 april 1967 tot 19 december 1977
• - 

  fractievoorzitter VVD Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 20 juli 1971 tot 19 december 1977
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken en viceminister-president, van 19 december 1977 tot 11 september 1981
• - 

  fractievoorzitter VVD Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 27 mei 1981 tot 20 april 1982
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 25 augustus 1981 tot 1 mei 1982
• - 

  commissaris van de Koningin in Friesland, van 16 juni 1982 tot 1 februari 1994
• - 

  voorzitter KLOZ (Kontaktorgaan Landelijke Organisaties van Ziektekostenverzekaars), van 1 februari 1994 tot 1 januari 1995
• - 

  voorzitter ZN (Zorgverzekeraars Nederland), van 1 januari 1995 tot 1 februari 2012 (ontstaan door fusie van KLOZ en VNZ)
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 13 juni 1995 tot 1 april 2000

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  'verkenner' collegevorming gemeente 's-Gravenhage, van 26 maart 2018 tot 11 april 2018
• - 

  informateur collegevorming provincie Zuid-Holland, van 26 maart 2019 tot 12 juni 2019
• - 

  columnist dagblad "De Telegraaf", tot maart 2022
• - 

  lid Raad van Advies CORPUS/'reis door de mens'

• - 

  plaatsvervangend lid Presidium (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 25 mei 1971 tot 21 september 1971
• - 

  lid parlementaire delegatie naar de Volksrepubliek China, van 18 augustus 1973 tot 28 augustus 1973
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Algemene Zaken en Huis der Koningin (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 15 juni 1999 tot 1 april 2000
• - 

  plaatsvervangend voorzitter vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Hoge Colleges van Staat (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 15 januari 1999 tot 1 april 2000

• - 

  erevoorzitter Nederlands Rode Kruis kring te Friesland (als commissaris van de Koningin)
• - 

  beschermheer Bond van Nederlandse oorlogs- en dienstslachtoffers
• - 

  lid Comité van aanbeveling Stichting "Vrienden van Bronbeek"
• - 

  erevoorzitter JOVD, vanaf 1999

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Diende in december 1975 samen met Gijs van Aardenne een motie van wantrouwen in tegen het kabinet-Den Uyl vanwege het sociaal-economisch beleid. Vóór stemden alleen VVD, Boerenpartij en het DS'70-lid Koningh.
• - 

  Interpelleerde op 7 april 1976 minister Duisenberg over het uitblijven van de nota inzake ombuigingen in het structurele uitgavenbeleid
• - 

  In juni 1976 verwierp de Tweede Kamer een door hem ingediende motie van afkeuring van het uitstel van een besluit over kredietverzekering voor de levering van reactorvaten aan Zuid-Afrika. De motie kreeg steun van VVD, CHU, DS'70, SGP, GPV, RKPN, Boerenpartij en 2 KVP-leden.
• - 

  Interpelleerde op 10 maart 1977 minister-president Den Uyl over het uitstel van de behandeling van de wetsvoorstellen inzake de grondpolitiek. De Tweede Kamer verwierp op 17 maart een door hem ingediende motie van afkeuring over dat uitstel. De motie kreeg steun van VVD, DS'70, Boerenpartij, SGP, GPV en Nooteboom.
• - 

  Was woordvoerder binnenlandse zaken van de VVD-Eerste Kamerfractie

• - 

  Behoorde in 1977 tot de negen leden van zijn fractie die tegen het wetsvoorstel over invoering van de zomertijd stemden
• - 

  Stemde in mei 1999 als enige van zijn fractie zowel in eerste als tweede lezing tegen de Grondwetsherziening met betrekking tot het correctief referendum. Mede hierdoor haalde dit wetsvoorstel in tweede lezing geen tweederde meerderheid.

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Diende in 1980 een wetsvoorstel in tot vernieuwing van de Wet gemeenschappelijk regelingen. De wet werd in 1984 door minister Rietkerk in het Staatsblad gebracht. (16.538)
• - 

  Diende in 1981 een wetsvoorstel in tot splitsing van de provincie Zuid-Holland. Het openbaar lichaam Rijnmond moest daardoor worden omgevormd tot een nieuwe provincie Zuid-Holland. Het overige deel van Zuid-Holland zou de naam Midden-Holland krijgen. Dit wetsvoorstel werd in 1984 door minister Rietkerk ingetrokken. (16.804)
• - 

  Diende in 1981 samen met minister De Ruiter een voorstel voor een nieuwe Politiewet in. Hierdoor moest er een stelsel van gewestelijk (provinciaal) gedecentraliseerde politie komen, met daarnaast rechtstreeks onder de centrale overheid vallende diensten. De minister van Binnenlandse Zaken zou in overwegende mate de centrale beheersbevoegdheden krijgen, met waarborging van de positie van de minister van Justitie. Het voorstel werd in 1985 ingetrokken. (16.812)
• - 

  Diende in 1981 een wetsvoorstel tot gemeentelijke herindeling van Friesland in. De wet werd in 1983 door minister Rietkerk in het Staatsblad gebracht. (16.824)
• - 

  Belangrijke benoemingen tijdens zijn ministerschap: Vonhoff (VVD, commissaris van de Koningin in Groningen), Van Dijke (CDA, commissaris van de Koningin in Utrecht), Borrie (PvdA, burgemeester van Eindhoven), Vos-van Gortel (VVD, burgemeester van Utrecht), Goekoop (VVD, burgemeester van Leiden) en Scholten (CDA, vicepresident van de Raad van State)

• - 

  Bracht in 1980 samen met minister De Ruiter een wet (Stb. 531) tot stand die regelt dat leden van vertegenwoordigende lichamen via de kantonrechter een regeling voor verlof voor het bijwonen van vergaderingen kunnen afdwingen. Het wetsvoorstel was in 1976 ingediend door de ministers De Gaay Fortman en Van Agt. (13.966)
• - 

  Bracht in 1980 de Wet provinciale indeling van de Waddenzee (Stb. 670) tot stand. Door bestuurlijke indeling moet het beheer van de Waddenzee als internationaal natuurgebied worden verbeterd. (15.665)
• - 

  Bracht in 1981 de Wet rampenplannen (Stb. 384) tot stand, die gemeenten verplicht een gemeentelijk rampenbestrijdingsplan op te stellen. Het wetsvoorstel was in 1977 ingediend door minister De Gaay Fortman. (14.873)
• - 

  Bracht in 1981 de Wet gemeentelijke herindeling Zuid-Limburg tot stand. 53 gemeenten (onder meer kleine gemeenten als Wijlré, Hulsberg, Sint Geertruid, Slenaken en Urmond) werden opgeheven. Verder werd de gemeente Hoensbroek samengevoegd met Heerlen en werd een nieuwe gemeente Landgraaf gevormd door samenvoeging van Schaesberg, Nieuwenhagen en Ubach over Worms. Er werden 18 nieuwe gemeenten gevormd. (15.521)
• - 

  Tijdens zijn ministerschap vond de behandeling in eerste lezing van de Grondwetsherziening plaats. Voorstellen die hij verdedigde waren onder meer het verlenen van kiesrecht voor de gemeenteraad aan niet-Nederlandse ingezetenen, het afschaffen van het ritueel van openen en sluiten van Kamerzittingen, de zelfstandige keuze van de Kamervoorzitters, de verkiezing van de Eerste Kamer voor vier jaar en afschaffing van de verkiezing per groep van provincies en de verankering van burgerrechten (zoals een discriminatieverbod) in de Grondwet.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  In 1986 verhinderde met name het CDA in de Friese Staten dat hij voor enige maanden minister van Binnenlandse Zaken werd als opvolger van de overleden Koos Rietkerk. Het CDA vreesde dat terugkeer van Wiegel in de landelijke politiek electoraal nadelig zou zijn.
• - 

  Kreeg op het partijcongres in 1990 ernstige kritiek te verduren op zijn rol tijdens de verkiezingscampagne van najaar 1989. Afgevaardigden verweten hem lijsttrekker Voorhoeve voor de voeten te hebben gelopen.
• - 

  In juni 1993 besloot de top van de VVD, ondanks aandrang vanuit enkele afdelingen, hem niet opnieuw te vragen lijsttrekker te worden
• - 

  Bedankte voor het Eerste Kamerlidmaatschap, omdat dat hem mogelijk zou belemmeren bij de optimale uitoefening van zijn hoofdberoep en enkele nevenfuncties

• - 

  Was ondanks zijn verlegenheid in staat om een zaal vol publiek volledig naar zijn hand te zetten
• - 

  Zijn eerste echtgenote verongelukte op 6 november 1980. Zijn tweede echtgenote (zuster van zijn eerste echtgenote) verongelukte op 6 januari 2005.

• - 

  Tijdens een debat in Groningen, oktober 1972, met PvdA-lijsttrekker Den Uyl, waarbij hij ernstige kritiek uitte op de financiële plannen van de progressieve drie zei hij: "Sinterklaas bestaat. Hij zit daar!" (daarbij wijzend op Den Uyl). [De beelden van het donderende applaus die later op tv te zien waren, kwamen overigens uit een ander debat, VK 23-10-1972]
• - 

  Aan hem wordt de uitspraak toegeschreven: de VVD heeft geen vleugels, alleen maar vlerken
• - 

  Hij overleed op 19 mei. Dezelfde datum als waarop de naar hem genoemde 'Nacht' plaatsvond.

• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, februari 1986

• - 

  "Het orakel uit Ljouwert" (bijnaam)
• - 

  "De grote ijsmeester" (bijnaam)

• - 

  Wilfred Scholten, "Voor Hans Wiegel (1941-2025) was politiek vooral elkaar iets gunnen", Trouw, 20 mei 2025
• - 

  Jelte Wiersma, "Hans Wiegel (1941-2025): meester van het politieke spel", EW, 20 mei 2025
• - 

  Jan Hoedeman, "Toen Hans Wiegel op tv een vraag kreeg over weduwnaars, barstte hij in tranen uit", AD, 20 mei 2025
• - 

  Wouter de Winther, "VVD-icoon Hans Wiegel (1941-2025): erelid der ereleden en ’beste premier die Nederland nooit gehad heeft’", Telegraaf, 20 mei 2025
• - 

  Jan Joost Lindner en Raoul du Pré, "De zelfverkozen zijlijnpoliticus et dem beste politieke neus van allen", Volkskrant, 20 mei 2025
• - 

  Dik Verkuil, "Wiegel was vooral goed als tegenstander van Den Uyl", NOS Nieuws, 20 mei 2025

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.