Partij voor de Dieren. Natuurlijk. - Hoofdinhoud

19 augustus 2025

Vind hier het hele concept verkiezingsprogramma (deze wordt nog vastgesteld op het congres).

Concept Verkiezingsprogramma

Op 29 oktober heeft Nederland de kans om te kiezen voor een totaal ander politiek klimaat. Er is geen tijd te verliezen. Dieren lijden, de natuur verdwijnt, mensen hebben geen woning, de Aarde warmt razendsnel op, extreemrechts zet groepen mensen tegen elkaar op. En in Palestina pleegt Israël een afschuwelijke genocide. Tijd voor een radicaal ander perspectief.

Esther Ouwehand: “De Partij voor de Dieren is de enige politieke partij die welzijn boven welvaart plaatst. Het zit diep in ónze natuur om de belangen van het kwetsbare als beginpunt te nemen, en niet de belangen van vervuilende bedrijven en mensen met het meeste geld. We staan zij aan zij met burgers in het hele land in hun gevecht tegen de ziekmakende vervuiling door landbouwgif en door bedrijven als Tata Steel, Schiphol en Chemours.”

Volgens Ouwehand heeft de Partij voor de Dieren wél een visie ver voorbij de eerstvolgende verkiezingen: “Iedereen weet en ziet dat de Partij voor de Dieren kraakheldere keuzes maakt. En natúúrlijk blijven wij bij die keuzes, ook na de verkiezingen. We kiezen voor de dieren. Voor ruimte voor natuur en woningen, voor het radicaal aanpakken van de klimaatcrisis, voor gezondheid, voor medemenselijkheid en rechtvaardigheid.”

Ouwehand vecht voor het niet verder uit de hand laten lopen van de klimaat- en natuurcrisis. “Iedereen ziet wat de klimaatcrisis nu al doet: overal hitte, bosbranden in Zuid-Europa, overstromingen afgelopen winter in Spanje. Dit wordt erger als we niks doen. Steden worden onleefbaar, oogsten mislukken, natuur verdwijnt, nog meer hittestress bij mens en dier. Onze keuzes nu zijn noodzakelijk om Nederland en de planeet in de toekomst leefbaar te houden. En betaalbaar natuurlijk, want de kosten van niks doen zijn vele malen hoger dan nu investeren in een groene en gezonde toekomst voor iedereen.”

De vijf speerpunten voor de Partij voor de Dieren zijn:

• - 

  Minder dierenleed, meer rechten: dierenrechten in de grondwet.
• - 

  Liever een dak boven je hoofd dan een biefstuk op je bord: minimaal 75% krimp aantal dieren in de Nederlandse veehouderij
• - 

  De nieuwe klimaatnorm: 5% van het BBP naar klimaat en natuur.
• - 

  Groen en gezond leven voor iedereen: geen gif in ons eten, verbod op landbouwgif, PFAS en giftig staalafval
• - 

  Rechtvaardigheid zonder grenzen: erken Palestina.

Belangrijkste maatregelen per speerpunt:

• 1. 

  Minder dierenleed, meer rechten

Elk jaar worden honderden miljoenen dieren gefokt en gedood in de Nederlandse vee-industrie. Dieren hebben, net als wij, bewustzijn en gevoel.

• - 

  Dieren hebben rechten. En die leggen we vast in de Grondwet.
• - 

  De vee-industrie, viskwekerijen, konijnenhouderijen, geitenhouderijen en eendenhouderijen schaffen we af.
• - 

  Dankzij de Partij voor de Dieren kunnen dierenbeulen nu een levenslang houdverbod krijgen. We willen nu stevige handhaving.
• - 

  0% Btw op dierenartszorg. Medische verzorging voor dieren is geen luxe, maar noodzaak.
• - 

  Vlees- en zuivelreclames worden verboden, inclusief stunten met kiloknallers door supermarkten.
• - 

  Glazen wanden worden verplicht in delen van slachthuizen en stallen, zodat van buitenaf te zien is wat er binnen gebeurt.

• 2. 

  Liever een dak boven je hoofd dan een biefstuk op je bord

Er is in Nederland voldoende ruimte voor betaalbare woningen. Maar als de helft van de Nederlandse grond gebruikt wordt voor alleen al de veehouderij weet je één ding zeker: zo los je de wooncrisis nooit op. Zo wel:

• - 

  We maken ruimte voor natuur en woningen. Door een krimp van minimaal 75% van het aantal dieren dat wordt gefokt en gedood in de Nederlandse veehouderij wordt de stikstofcrisis opgelost, komt er landbouwgrond en agrarische bebouwing vrij én verdwijnt de stankoverlast op het platteland.
• - 

  De huren worden de komende vijf jaar bevroren. Woningcorporaties worden gecompenseerd om te kunnen blijven bouwen.
• - 

  Verhuurders moeten verplicht isoleren om energiearmoede aan te pakken.
• - 

  Alle nieuwbouwwoningen standaard zonnepanelen en regenwateropslag.

• 3. 

  De nieuwe klimaatnorm

Een radicaal eerlijke aanpak van de klimaat- en natuurcrisis: minder belasting op arbeid, meer op vervuiling. We maken het leven groen en betaalbaar voor iedereen.

• - 

  Nieuwe klimaatnorm: 5% van het BBP gaat naar het oplossen van de klimaat- en natuurcrisis.
• - 

  Grenzen dicht voor cruiseschepen, privejets en asobakken zoals pick-up trucks: zij komen Nederland niet meer in.
• - 

  In elke provincie komt één nieuw natuurgebied. Aan de rand daarvan komt ruimte voor natuurrecreatie.
• - 

  Schiphol wordt gehalveerd en zes andere vliegvelden gaan dicht of blijven dicht, waarmee meer ruimte vrij komt voor gezond leven, wonen en natuur.
• - 

  De grootvervuilers zoals Schiphol, Tata Steel en Chemours en de superrijken gaan betalen voor schade die ze hebben aangericht. Dat geld gaat naar mensen met lage en middeninkomens, zodat zij groen en gezond kunnen leven.
• - 

  Fossiele subsidies verdwijnen. Dat geld investeren we in gratis openbaar vervoer voor lagere inkomens, schone energie, betaalbare reparaties en banen met maatschappelijke waarde.

• 4. 

  Groen en gezond leven voor iedereen

Iedereen heeft recht op een gezonde omgeving. Dat begint bij een schone omgeving, betaalbaar eten zonder gif en toegankelijke zorg.

• - 

  We verbieden landbouwgif, PFAS en giftig staalafval om ons voedsel en onze grond weer gezond te maken. Er komt een volledig verbod op de lozing van giftige stoffen in onze natuur door de industrie.
• - 

  De geitenhouderij is een onacceptabel risico voor onze gezondheid en verdwijnt binnen een jaar. Het fokken met geiten wordt direct verboden.
• - 

  Het eigen risico wordt volledig afgeschaft en mondzorg en anticonceptie komen in het basispakket.
• - 

  Gezonde, biologische en plantaardige voeding wordt voor iedereen betaalbaar: 0% btw op groente, fruit en peulvruchten. Publieke volkskantines in heel Nederland voor gezond, lekker en lokaal eten.

• 5. 

  Rechtvaardigheid zonder grenzen

De Partij voor de Dieren handelt altijd vanuit medemenselijkheid en rechtvaardigheid. Geen compromissen op mensenrechten.

• - 

  Erken Palestina.
• - 

  Israël en Rusland krijgen de zwaarst mogelijke sancties opgelegd. Er komt voor beide landen een volledige economische, militaire, politieke, academische en sportieve boycot.
• - 

  Steun voor Oekraïne in verdediging en wederopbouw.
• - 

  Bescherm LHBTQI’ers en andere groepen in kwetsbare posities, handhaaf mensenrechtenverdragen en sta voor het recht op demonstreren.
• - 

  Herstel van onrecht in Nederland: van slavernijverleden tot toeslagenschandaal, van femicide tot studentenschulden.
• - 

  In elk conflict mensenrechten bóven geopolitieke belangen.

Kandidatenlijst

Esther Ouwehand voert de concept-kandidatenlijst aan. Ouwehand werd in 2006 Kamerlid en is een van de meest ervaren politici in de Nederlandse politiek. Binnen en buiten het parlement zet ze zich al bijna 20 jaar met vuur en passie in voor de dieren, de natuur en het klimaat, voor de rechten van burgers en tegen racisme. In de coronacrisis verwierf ze nationale faam door niet te zwijgen over de oorzaak van de pandemie: de omgang van de mens met de dieren en natuur. Zowel voor als na 7 oktober sprak Ouwehand zich uit over het lot van de Palestijnen en later tegen de afschuwelijke genocide. Recent diende Ouwehand twee grote eigen wetsvoorstellen in om een einde te maken aan de Nederlandse bio-industrie en om het lijden van dieren bij de slacht te beperken. En vlak voor deze zomer loodste ze het nationaal vuurwerkverbod door beide Kamers.

Op nummers twee en drie van conceptlijst staan zittende en ervaren Kamerleden Ines Kostić en Christine Teunissen. De Partij voor de Dieren bestuurt op meerdere plekken in het land mee, waaronder in Den Haag, Groningen, Arnhem, Amersfoort en Almere. Mede daardoor is er steeds meer aanwas van nieuw talent. Daarom presenteren we jonge en nieuwe gezichten in de top tien. Dierenrechtenactivist en beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie Falco van Hassel staat op plek vier, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren Zwolle Debbie Mathijssen staat op plek vijf en op plek zes staat fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren Almere en Flevoland Kjell van Wijlandt. De plekken daarna worden ingenomen door Anna Krijger, Martine van Schaik, Willemijn Stoffels en Pinar Coşkun.