Marktwerking in de zorg is onzin

Met dank overgenomen van C.A. (Antoinette) Vietsch i, gepubliceerd op vrijdag 5 maart 2010.

De vraag: "Bent u tegen marktwerking in de zorg?" heb ik tot nu toe altijd met een tegenvraag beantwoord: "Zeg mij wat u daarmee bedoeld, dan kan ik u zeggen of ik voor of tegen ben?".

In de zorg verdienen veel mensen hun geld. Banken lenen tegen rente, gebouwen worden door aannemers gebouwd, medicijnen worden door de grote farmaceutische industrie gemaakt, meubels die "geschikt zijn voor de zorg", zijn eerder duurder dan goedkoper en de zorgverzekeraars zijn bijna allemaal onderdelen van grote verzekeringsmaatschappijen met aandelen op de beurs. En niet te vergeten de specialisten die meestal via maatschappen betaald worden en dus in ieder geval formeel ondernemers zijn. Velen zijn dus winst gericht bezig in de zorg.

Er is tot nu toe een uitzondering. Zorginstellingen waren privéondernemingen maar altijd zonder winstoogmerk. Slechts behandelcentra van specialisten, een enkele thuiszorgorganisatie en het kankercentrum Boxmeer zijn op winst gericht. Met de laatste heb ik dan ook zeer veel moeite. Juist omdat die mensen in een kwetsbare situatie zitten en het aantal deskundige mensen in Nederland beperkt is. In een situatie met tekorten is marktwerking financieel niet wenselijk.

Bij marktwerking in de zorg denk ik zelf: ik ga naar het beste ziekenhuis en daar betaal ik dus meer voor. Maar dat is in Nederland niet het geval. Niet dat er verschillen tussen ziekenhuizen en artsen zijn, maar wel dat ik dan meer moet betalen. Als patiënt heb ik de vrije keus van arts en kan dus verkassen als ik ontevreden ben. Echter, in de politiek wordt nu gesteld: goede ziekenhuizen groeien (dus meer geld) en slechte ziekenhuizen krijgen minder patiënten (en dus minder geld), dat kan niet want dan gaan slechte ziekenhuizen failliet. Marktwerking, foei! Dus we gaan de winst en verlies vereffenen.

Waar men in de zorg en politiek verder over heeft, is de vergoeding van de zorgverzekeraar aan het ziekenhuis voor enkele standaard behandelingen. Een heupoperatie in de Maartenskliniek in Nijmegen kost minder dan zo'n operatie in bijvoorbeeld Den Helder (voor zover men die daar doet). In Nijmegen doen ze veel van dat soort operaties en hebben routine waardoor het allemaal sneller gaat en de efficiency optimaal is. In Den Helder is de ervaring beperkter en de ligduur voor herstel van een patiënt na een operatie langer. De kosten verschillen dus tussen de ziekenhuizen. Maar in het oude, huidige systeem krijgt iedereen evenveel geld voor dezelfde behandeling, onafhankelijk van kosten. Is dat eerlijk? Dit stalinistisch systeem is in ieder geval geen marktwerking. Maar is dit goed?

Ook zijn de standaardvergoedingen soms niet kostendekkend en aan andere behandelingen verdient men. Daarom zijn oogklinieken nog steeds zelfstandig en kinderziekenhuizen niet. De manier is natuurlijk om de vergoeding gelijk te laten zijn aan de kosten. Maar een ziekenhuis gaat natuurlijk niet vertellen wat de kosten zijn. De oplossing was: als je minder vergoeding vraagt dan mag je meer behandelingen doen. Er is dus een bonus op kostenverlaging. Dat is marktwerking: foei!

Tot slot is er nieuwe marktwerking. Tot nu toe werden alle fouten van het management alsnog vergoed. Het extra geld werd gewoon uit de premiegelden betaald en de foute directeuren met handdrukken weggestuurd. Daar is nu wel discussie over. Vlietland, Orbis zijn daar voorbeelden van. Maar opnieuw is er druk op de overheid om de fouten te bedekken en gewoon de portemonnee te trekken. Let wel: de portemonnee van de premiebetaler. Dit alles onder geen marktwerking in de zorg.

Bent u nu tegen of voor?