Rapex in 2013 - Hoofdinhoud

Bron: Europese Commissie: Rapid persberichten

Europese Commissie

MEMORANDUM

Gedaan te Brussel, 25 maart 2014

Wat is Rapex?

Rapex is het Europees waarschuwingssysteem voor gevaarlijke producten. Dit systeem zorgt ervoor dat de lidstaten en de Europese Commissie snel informatie kunnen uitwisselen over gevaarlijke producten die ergens in Europa uit de handel genomen en/of teruggeroepen zijn, zodat de nodige maatregelen kunnen worden getroffen over heel de EU. Momenteel maken eenendertig landen deel uit van het systeem. Vanaf 1 juli 2013 maakt ook Kroatië deel uit van het Rapex-systeem. De deelnemende landen zijn al de landen van de Europese Unie i en de EVA/EER-landen (IJsland, Liechtenstein en Noorwegen).

Welke soort maatregelen kan worden genomen?

De meest voorkomende maatregelen zijn: een handelsverbod/-stopzetting; het uit de handel nemen of terugroepen van een gevaarlijk product, en het afwijzen van invoer door de douaneautoriteiten.

Waarvoor staat Rapex in?

Rapex staat in voor gevaarlijke niet-voedingsproducten bestemd voor consumenten (bv. speelgoed, cosmetica, kleding) en voor de beroepssector (bv. een handboormachine, een machine of bouwmateriaal), die een ernstig risico voor zowel de gezondheid en veiligheid van de consument inhouden (risico's voor verwondingen, chemische risico's, enz.), als voor verschillende openbare belangen, zoals het 'milieu' (gevaarlijke chemicaliën in een product kunnen een risico vormen voor bomen, water, de lucht, de bodem, enz.), 'gezondheid en de veiligheid op de werkplek' en 'openbare veiligheid'.

Het Rapex-systeem beslaat de meerderheid van de niet-voedingsproducten. Andere categorieën van niet-voedingsproducten, zoals farmaceutische producten en medische hulpmiddelen, vallen onder andere specifieke waarschuwingssystemen.

Wat zijn de verplichtingen van de nationale autoriteiten?

Nationale autoriteiten zorgen ervoor dat bedrijven voldoen aan hun verplichting om enkel veilige producten in de handel te brengen. Zij moeten autoriteiten aanstellen die maatregelen kunnen nemen om zoveel mogelijk te voorkomen dat gevaarlijke producten op de markt gebracht of gebruikt worden. Elk land stelt een nationaal Rapex-contactpunt aan, dat het systeem op nationaal niveau coördineert en informatie over gevaarlijke producten die in de handel werden aangetroffen meedeelt aan de Commissie. De informatie, die wordt ontvangen als 'kennisgevingen' en die wordt gevalideerd door de Commissie, wordt snel doorgespeeld aan de nationale contactpunten zodat de nodige maatregelen kunnen worden getroffen. De resultaten van deze opvolgactiviteiten worden opnieuw gerapporteerd via het systeem door zogenoemde 'reacties'.

Welke verplichtingen hebben de producenten?

Producenten (d.w.z. fabrikanten en importeurs) mogen uitsluitend veilige producten op de markt brengen. Zodra hij weet dat een product onveilig is, moet de producent onmiddellijk maatregelen nemen om meer risico's voor consumenten te voorkomen. Nationale bevoegde autoriteiten moeten eveneens op de hoogte worden gebracht van het veiligheidsprobleem. Zij moeten weten over welk product het precies gaat, welke risico's eraan verbonden zijn en zij moeten beschikken over de nodige informatie om het product op te sporen. Als het product een ernstig risico inhoudt, dan wordt deze informatie via het Rapex-systeem overgebracht naar de Commissie en andere landen die deel uitmaken van het Rapex-systeem.

Wat waren de belangrijkste ontwikkelingen in 2013?

In 2013 bestaat Rapex 10 jaar. Van een paar honderd kennisgevingen per jaar, ontvangt het systeem nu jaarlijks meer dan 2 000 kennisgevingen.

Over het algemeen heeft Rapex in deze 10 jaar een succesvolle bijdrage geleverd aan de bescherming van de Europese consumenten, met een totaal van meer dan 16 600 verzonden kennisgevingen van gevaarlijke producten door de lidstaten.

De belangrijkste resultaten in 2013 waren:

• - 

  Meer kennisgevingen over gevaarlijke producten;
• - 

  Vroegere opsporing;
• - 

  Een beter markttoezicht en een beter toezicht op de productveiligheid door de nationale autoriteiten, onder meer via specifieke projecten;
• - 

  Toename van het aantal opvolgactiviteiten van Rapex-kennisgevingen;
• - 

  Betere risicobeoordeling door de autoriteiten;
• - 

  Verbeterde traceerbaarheid (minder producten van onbekende oorsprong);
• - 

  Meer nadruk op de kwaliteit en bruikbaarheid van de kennisgevingen;
• - 

  Toenemende samenwerking met douaneautoriteiten;
• - 

  Verdergezette opbouw van netwerken en opleidingen, gecoördineerd door de Europese Commissie.

In 2013 hebben markttoezichtautoriteiten over heel de EU, met de financiële steun van de Commissie, hun gezamenlijke inspanningen verdergezet om de samenwerking te verbeteren op het vlak van de handhaving van veiligheidsregels en het nemen van doeltreffende maatregelen tegen gevaarlijke producten en tegen producten die niet aan de eisen voldoen. In het kader van Prosafe(Product Safety Enforcement Forum of Europe) zijn de projecten gericht op kinderverzorgingsartikelen, vuurwerk, grasmaaiers en accu-opladers uitgevoerd en afgerond. Sommige andere projecten (d.w.z. hoge stoelen, koorden en treksluitingen van kleding) zijn nog aan de gang. Begin 2014 werden nieuwe gezamenlijke acties geopend in verband met speelgoed, kinderverzorgingsartikelen (kinderbedjes en reiswiegen), chemische stoffen in textiel en rookmelders.

Douaneautoriteiten worden steeds meer betrokken bij de bewaking van productveiligheid, en het aantal maatregelen die zijn genomen door de grenscontroles en waarvan is kennis gegeven in Rapex, is in de voorbije jaren voortdurend toegenomen. In 2012 werd 11 % van de dwingende maatregelen genomen door de douane. In 2013 is dit aantal gestegen tot 13 %.

Wat waren de belangrijkste bevindingen in 2013?

In 2013 werd een totaal van 2364 kennisgevingen over gevaarlijke producten bij de Commissie door het Rapex-systeem geregistreerd. Dit zijn 3,8 % meer kennisgevingen dan in 2012. Van de 2 364 kennisgevingen ging het in 1 981 gevallen om producten die een ernstig risico voor de consument vormden. De resterende kennisgevingen verwijzen naar een gemiddeld tot laag risico, of werden enkel ter informatie doorgegeven (met de mogelijkheid, maar niet de verplichting, om te worden opgevolgd).

Waarom steeg het aantal kennisgevingen voor gevaarlijke producten in 2013?

Met uitzondering van het jaar 2011 registreerde het aantal Rapex-kennisgevingen een gestage groei, met jaarlijks ongeveer 2 000 kennisgevingen.

Deze toename is het bewijs voor de vastberadenheid van de autoriteiten van de lidstaten en de Commissie om waakzaam en proactief te blijven bij de bescherming van consumentenveiligheid. Een hoger aantal kennisgevingen staat gelijk aan beter beschermde consumenten, omdat meer gevaarlijke producten van de EU-markt zijn gehaald.

Het Rapex-systeem heeft nu een stabiel en volwassen niveau bereikt, en het verhoogde actieve gebruik van de richtsnoeren voor risicobeoordeling heeft geleid tot verbeteringen van de kwaliteit en volledigheid van de kennisgevingen. Ook heeft het IT-systeem, dat voortdurend verbeterd wordt, gezorgd voor een grotere effectiviteit en efficiëntie van het gebruik van het systeem door zowel de lidstaten als de Europese Commissie.

De lidstaten gebruiken het systeem ook op een meer efficiënte manier, omdat het nu duidelijker is waar en wanneer het het meest relevant is om actie te ondernemen. Er wordt bijzondere aandacht geschonken aan het voorzien van meer gedetailleerde informatie aan het systeem, zoals details over marktdeelnemers en traceerbaarheid, wat het de autoriteiten vergemakkelijkt om de producten op te speuren.

Wat is het effect van het toegenomen aantal opvolgactiviteiten ("reacties") in 2013, in vergelijking met 2012?

Opvolgactiviteiten geven aan dat EU-lidstaten maatregelen treffen nadat een kennisgeving in het Rapex-netwerk werd verspreid. Deze houden voornamelijk in dat het product werd opgespoord en gevonden op de binnenlandse markt, en dat er geschikte maatregelen werden getroffen. In 2013 waren er in totaal 2 147 opvolgactiviteiten ("reacties" in het Rapex-systeem), wat een aanzienlijke verhoging ten opzichte van 2012 inhoudt, toen er slechts 1 700 reacties geregistreerd werden. Dit wijst op een verhoogd gebruik en grotere effectiviteit van het Rapex-systeem.

Een Rapex-kennisgeving die meerdere reacties van andere lidstaten ontvangt, die aangeven dat zij het product hebben opgespoord en maatregelen hebben getroffen, is een indicator van een goed functionerend en effectief Rapex-systeem.

Welk EU-land meldde de meeste gevallen?

In 2013 namen de volgende lidstaten samen 48 % van alle Rapex-kennisgevingen van gevaarlijke producten voor hun rekening:

• - 

  Hongarije (278 kennisgevingen, 12 %),
• - 

  Duitsland (259 kennisgevingen, 11 %),
• - 

  Spanje (254 kennisgevingen, 11 %).
• - 

  Bulgarije (191 kennisgevingen, 8 %).
• - 

  Verenigd Koninkrijk (142 kennisgevingen, 6 %),

In 2013 meldde ongeveer een derde van de deelnemende landen meer gevaarlijke producten dan in 2012. Als de opvolgactiviteiten (reacties) zijn worden meegeteld in het totaal aantal meldingen, is Spanje het meest actieve land (458 meldingen), gevolgd door Hongarije (377 meldingen) en Duitsland (361 meldingen).

Welke producten en risico's worden het meest opgespoord via het Rapex-systeem?

De productcategorieën waarvan het meeste melding wordt gemaakt en die goed zijn voor 70 % van alle kennisgevingen, waren:

• - 

  Kleding, textiel en modeartikelen (583 kennisgevingen, 25 %)
• - 

  Speelgoed (580 kennisgevingen, 25 %),
• - 

  Elektrische apparatuur en toestellen (207 kennisgevingen, 9 %)
• - 

  Motorvoertuigen (160 kennisgevingen, 7 %)
• - 

  Cosmetica (106 kennisgevingen, 4 %)

De vijf meest gemelde risicocategorieën waren:

• - 

  Verwondingen (656 kennisgevingen, 23 %),
• - 

  Chemische risico's (580 kennisgevingen, 20 %)
• - 

  Verstikking (398 kennisgevingen, 14 %),
• - 

  Elektrische schok (329 kennisgevingen, 12 %),
• - 

  Verwurging (266 kennisgevingen, 9 %)

In vergelijking met de vorige jaren komen de bovengenoemde soorten regelmatig voor in de top vijf van producten en risicocategorieën in de Rapex-kennisgevingen, zij het in verschillende volgordes. De verklaring hiervoor kan worden gezocht in de grote hoeveelheden consumptie/voorraden in de vijf bovenstaande categorieën (bv. onder elektrische apparatuur vallen ook de mobiele telefoons, laptops, verlengkabels, accu-opladers), wat de kansen om ook gevaarlijke producten te vinden, verhoogt. De autoriteiten van de lidstaten voeren ook risicogebaseerde en gerichte markttoezichtacties uit, die gericht zijn op de meest gevaarlijke producten en op de meest kwetsbare consumenten, zoals kinderen.

Wat betekent het als een land veel meldingen doet - zijn er op die bepaalde markt dan meer gevaarlijke producten?

Het aantal kennisgevingen gedaan door een bepaald land kan niet rechtstreeks worden gelinkt aan het veiligheidsniveau van de producten op die markt. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom sommige lidstaten meer kennisgevingen doen dan andere: grote markten, grote hoeveelheden die worden ingevoerd, ervaren inspecteurs, enz. Over het algemeen betekent dit dat de Europese landen met de grootste markten en het grootste aantal ingevoerde goederen, en welke ook heb het grootste aantal inspecteurs hebben, meer gevaarlijke goederen vinden en bijgevolg vaker melding maken via het Rapex-systeem dan kleinere landen.

Welke maatregelen namen de nationale autoriteiten tegen de gevaarlijke goederen die ze vonden?

De meest voorkomende dwingende maatregelen in verband met gevaarlijke consumentenproducten in 2013 waren: het uit de handel nemen of terugroepen van een product, verbod op de verkoop ervan, het afwijzen van invoer door de douaneautoriteiten, en corrigerende maatregelen.

Waar kwam het grootste aantal gevaarlijke producten in 2013 vandaan?

Uit de Rapex-statistieken blijkt dat de meerderheid van gevaarlijke producten waarvan melding werd gemaakt door het Rapex-systeem van buiten de EU kwamen - onder andere uit China en Turkije.

In 64 % van de gevallen (1459 meldingen) kwamen de producten waarvan melding was gemaakt uit China.

Gevaarlijke producten afkomstig uit Europa namen 284 meldingen (15 %) voor hun rekening, waaronder 55 producten van Duitse oorsprong (2 %), 42 producten van Italiaanse oorsprong (2 %) en 31 producten van Bulgaarse oorsprong (1 %).

Vanaf 2012 is het aantal onveilige producten gemaakt in de EU gedaald, en die daling wordt nog aanzienlijker als de gegevens worden vergeleken met de begindagen van het Rapex-systeem: in 2004 bedroeg het aantal gevaarlijke producten afkomstig uit de EU nog 27 %. Hetzelfde geldt voor het aantal producten uit landen van onbekende oorsprong. Sinds 2012 gaat dit aantal naar beneden, en ook hier is de vergelijking met de eerste jaren van het Rapex-systeem treffend: in 2004 en 2005 was er ongeveer 20 % van de producten van onbekende oorsprong. Dit laatste kan begrepen worden als een indicator voor de betere traceerbaarheid van toeleveringsketens van consumentenproducten

Is er een stijging van het aantal kennisgevingen over producten van Chinese oorsprong?

Ja, in 2013 werd er in vergelijking met 2012 een verdere stijging in het aantal consumentenproducten van Chinese oorsprong geregistreerd via Rapex- van 58 % in 2012, tot 64 % in 2013. In totaal ging het in 1497 gevallen om producten gemaakt in China (met inbegrip van Hong Kong).

Hoewel dit aantal hoger ligt dan in 2012, bevindt het zich nog steeds rond het gemiddelde dat tijdens de laatste werd geregistreerd. Daarbij komt dat het groter aantal producten van Chinese oorsprong het resultaat kan zijn van de betere traceerbaarheid: wat in de vorige jaren in sommige gevallen werd aangeduid als "Onbekend", kan nu gemeld zijn als afkomstig uit China (met verdere details over de toeleveringsketen).

Bovendien is dit hoge cijfer toe te schrijven aan het feit dat er opvallend veel consumentenproducten van Chinese makelij op de Europese markten zijn. Producten worden ongeacht hun oorsprong gecontroleerd volgens dezelfde strenge veiligheidseisen, meestal op basis van de typische risico's die in verband worden gebracht met een bepaalde productcategorie. De voortdurende versterking van contacten met de Chinese overheden en bedrijven werpt zijn vruchten af wat betreft een betere identificatie en traceerbaarheid van producten, waardoor meer doeltreffende corrigerende maatregelen kunnen worden genomen. Deze samenwerking zal blijven verdergaan.

Traceerbaarheid van producten - Wat doet de Commissie voor betere identificatie van producten en bijgevolg voor het beter opvolgen van Rapex-kennisgevingen?

In 2011 werd er een deskundigengroep inzake de traceerbaarheid van producten opgericht. Die groep moest zich buigen over de volgende vragen:

• - 

  hoever staat de techniek inzake de traceerbaarheid van producten?
• - 

  wat is de stand van zaken van sommige van de belangrijkste niet-voedingsproducten?
• - 

  welke mogelijkheden liggen open voor verbetering op dit gebied?

Deze deskundigengroep bestond uit 15 experts uit markttoezichtautoriteiten, de verwerkende industrie en detailhandel, en consumentenverenigingen. Samengevat bevat het eindrapport dat in september 2013 gepresenteerd werd, de volgende aanbevelingen:

• - 

  marktdeelnemers moeten een succesvol traceersysteem implementeren;
• - 

  markttoezichtautoriteiten moeten worden opgeleid in manieren om het best de traceerbaarheidsinformatie op barcodes en productcodes te onderzoeken;
• - 

  een verbeterde samenwerking met de openbare en de publieke sectoren;
• - 

  consumenten moeten waakzaam blijven wanneer ze een product kopen om na te gaan of het product informatie over de identificatie van de producent bevat enz.

Informatie over het werk dat de groep verricht is beschikbaar op de EUROPA-website:

http://ec.europa.eu/consumers/safety/projects/ongoing-projects_en.htm

Samenwerking met China

De EU en China zijn de grootste handelspartners ter wereld; China is de eerste leverancier en tweede afnemer van de EU, na de VS. De Europese Commissie en de lidstaten hebben een regelmatige samenwerking met de Chinese autoriteiten opgebouwd op het gebied van productveiligheidskwesties.

Krijgt de Commissie feedback over hoe de Chinese autoriteiten de informatie die door de "Rapex-China"-applicatie opvolgen?

De samenwerking in het kader van het Rapex-China systeem is standvastig, aangezien de bevoegde Chinese autoriteiten (AQSIQ) elk kwartaal een verslag bij de Commissie indienen met vaststellingen van de opvolgactiviteiten die werden ondernomen naar aanleiding van de gegevens die via het "Rapex-China"-systeem werden verkregen.

Dankzij de informatie uit die verslagen kunnen de Commissie en de lidstaten de opvolgactiviteiten voor het markttoezicht, die door de Chinese autoriteiten verricht werden op hun grondgebied, volgen en analyseren. Bijgevolg kunnen zij dankzij deze informatie ook eender welke kwestie in het samenwerkingssysteem opsporen en aanpakken. Tot nu toe zijn er 26 kwartaalverslagen afgeleverd bij de Commissie.

Hoeveel Rapex-kennisgevingen heeft AQSIQ onderzocht sedert de oprichting van de "Rapex-China"-applicatie?

Van 2006 tot en met 2013 heeft AQSIQ bij 2 549 Rapex-kennisgevingen gezorgd voor opvolgactiviteit. Uit de analyse van 26 kwartaalverslagen van opvolgactiviteiten blijkt dat AQSIQ over een periode van drie maand zo een honderd Rapex-zaken onderzoekt. In 1 459 gevallen (57 %) hadden de onderzoeken preventieve of restrictieve maatregelen tot gevolg (zoals uitvoerstop of strenger toezicht op de Chinese fabrikant of exporteur), die ofwel door AQSIQ ofwel vrijwillig door de Chinese fabrikant of uitvoerder toegepast werden, terwijl in 1090 gevallen (43 %) geen maatregelen genomen werden, vooral doordat het Chinese bedrijf verantwoordelijk voor het maken en/of het uitvoeren van producten naar de EU, niet gevonden kon worden.

Markttoezicht en online verkoop

Gezien het toenemende aantal aankopen van consumentenproducten via internet, is het toezicht op producten die online verkocht worden een prioriteit voor de Europese Commissie en de lidstaten.

In dit verband is het interessant om te weten dat de Commissie het werk van een deskundigengroep over "Veiligheid van online verkochte producten" heeft gestimuleerd, als onderdeel van een actie van het meerjarenplan op markttoezicht, dat is ingebed in het wetgevingspakket over productveiligheid en markttoezicht. De werkgroep hield onlangs haar eerste vergadering, en er wordt verwacht dat zij in een later stadium aanbevelingen zal doen.

In Rapex zijn er geen specifieke statistieken beschikbaar die gegevens over gevaarlijke producten die via het internet worden verkocht, naar voren kunnen brengen. Toch lijkt het zo, op basis van een kwalitatieve analyse van de meest recente Rapex-kennisgevingen, dat het aandeel online gekochte producten steeds groter wordt. Een recente Duitse kennisgeving van een tatoeageset is daar een voorbeeld van. In het Verenigd Koninkrijk was er een geval van een kennisgeving waarbij de producten in kwestie teruggevonden werden in gewone winkels, maar de Britse autoriteiten toch gingen zoeken op de belangrijkste internetsites voor e-shopping (Amazon en E-bay). Omdat het product ook daar verkrijgbaar was, brachten de Britse autoriteiten de twee online distributeurs op de hoogte van de maatregelen en van de noodzaak de gevaarlijke producten uit hun "rekken" te verwijderen.

Nadere informatie:

• - 

  MEMO/14/311
• - 

  Productveiligheid:

http://ec.europa.eu/consumers/safety/news/index_en.htm.

• - 

  Link naar het Rapex-communicatiemateriaal

http://ec.europa.eu/consumers/safety/rapex/reports/index_en.htm

• - 

  Wekelijks Rapex-rapport of specifieke gegevens:

www.ec.europa.eu/rapex

• - 

  Rapex nationale contactpunten:

http://ec.europa.eu/consumers/safety/rapex/contact_points.pdf

• - 

  Pakket over productveiligheid en markttoezicht:

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-13-93_nl.htm

• - 

  Traceerbaarheid van producten:

http://ec.europa.eu/consumers/safety/projects/ongoing-projects_en.htm