Commissie wil alle bestanddelen van de bankenunie voltooid in 2018 - Hoofdinhoud

Europese burgers en ondernemingen zullen profiteren van diepere financiële integratie en een stabieler financieel stelsel, dankzij de plannen van de Commissie om vaart te zetten achter de invoering van de ontbrekende bestanddelen van de bankenunie.

Om haar volledige potentieel te verwezenlijken en de Economische en Monetaire Unie i (EMU) stabieler en beter bestand maken tegen schokken en tegelijk de behoefte aan publieke risicodeling te beperken, moet de bankenunie worden voltooid. Dit is een goede zaak voor de hele interne markt. Voortbouwend op de reeds aanzienlijke vooruitgang publiceert de Commissie vandaag een mededeling met een ambitieus maar realistisch stappenplan om overeenstemming te bereiken over alle nog niet voltooide bestanddelen van de bankenunie, op basis van bestaande toezeggingen van de Raad. Dit gaat vooraf aan de decemberbijeenkomst van de Eurotop, in inclusieve vorm, waar de voltooiing van de bankenunie zal worden besproken in het kader van de verdere verdieping van de EMU. Samen met de kapitaalmarktenunie (KMU) zal een voltooide bankenunie bijdragen tot een stabiel en geïntegreerd financieel stelsel in de EU.

In zijn toespraak over de Staat van de Unie heeft voorzitter Juncker herhaald dat de bankenunie alleen kan functioneren wanneer risicobeperking en risicodeling hand in hand gaan. De Commissie heeft al maatregelen voorgesteld om de risico's verder terug te dringen en het risicobeheer bij banken te verbeteren. Ook heeft de Commissie in november vorig jaar al een uitgebreid risicobeperkingspakket met wijzigingen in de bankwetgeving gepresenteerd. De Commissie dringt er nu bij het Europees Parlement en de lidstaten op aan om snel vorderingen te maken. De Commissie erkent dat niet-renderende leningen in een dalende lijn zitten, maar stelt toch nieuwe maatregelen voor om het aantal niet-renderende leningen verder te verminderen en banken te helpen bij het diversifiëren van hun beleggingen in staatsobligaties. Inzake risicodeling doet de Commissie enkele suggesties om het Europees Parlement en de Raad vooruitgang te helpen boeken in de richting van een Europees depositoverzekeringsstelsel (EDIS), waarmee de deposito's van de burgers in de bankenunie op centraal niveau worden gegarandeerd, een essentieel maar nog ontbrekend element van de bankenunie. In deze mededeling wordt ook de weg uitgestippeld naar de spoedige invoering van een gemeenschappelijk budgettair vangnet - waarover de lidstaten al in 2013 afspraken hebben gemaakt - om de soliditeit van het systeem te verzekeren en ervoor te zorgen dat het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds (GAF) over voldoende middelen beschikt, zelfs in geval van verschillende bankafwikkelingen tegelijk.

Valdis Dombrovskis i, vicevoorzitter voor Financiële Stabiliteit, Financiële Diensten en Kapitaalmarktenunie: “Een voltooide bankenunie is van cruciaal belang voor de toekomst van de Economische en Monetaire Unie en voor een financieel stelsel dat groei en werkgelegenheid bevordert. Wij willen een bankensector die crises absorbeert en risico's deelt via particuliere kanalen, om ervoor te zorgen dat de belastingbetaler niet als eerste moet betalen. Vandaag presenteren we pragmatische ideeën om tegelijkertijd werk te maken van risicodeling en risicobeperking. Wij hopen dat dit de medewetgevers van de EU zal inspireren om tot een consensus te komen over de resterende maatregelen tegen 2018.”

Kernelementen van de mededeling

Snelle overeenstemming over het bankenpakket

De Commissie roept het Europees Parlement en de lidstaten op zo snel mogelijk haar voorstellen goed te keuren om de risico's te beperken en de banken in de EU veerkrachtiger te maken. De Commissie heeft dit alomvattende pakket met hervormingen in november 2016 gepresenteerd. De voorstellen omvatten de resterende elementen van de regels die zijn overeengekomen binnen het Bazels Comité voor bankentoezicht (BCBS) en de Raad voor financiële stabiliteit (FSB). Ze zijn gericht op de voltooiing van de regelgevingsagenda na de crisis en moeten de resterende problemen voor de financiële stabiliteit verhelpen. Tegelijkertijd zullen banken dankzij deze hervorming de reële economie kunnen blijven financieren.

Vooruitgang inzake het Europees depositoverzekeringsstelsel (EDIS)

Alle deposanten in de bankenunie moeten dezelfde bescherming genieten, waar zij zich ook bevinden. Om de oprichting van één enkel Europees depositoverzekeringsstelsel (EDIS) te bevorderen en vooruitgang bij de lopende onderhandelingen te stimuleren, stelt de Commissie een aantal mogelijke maatregelen voor met betrekking tot de fasen en het tijdschema voor het EDIS. Deze voorstellen zijn bedoeld om de uiteenlopende standpunten en punten van zorg in het Europees Parlement en de Raad met elkaar te verzoenen. Zo wordt in de mededeling een geleidelijke invoering van het EDIS geopperd, dus niet zoals in het oorspronkelijke voorstel van november 2015. Er zou slechts sprake zijn van twee fasen: een meer beperkte herverzekeringsfase en vervolgens de medeverzekeringsfase. De overgang naar de tweede fase zou wel afhangen van de vooruitgang die wordt geboekt bij het terugdringen van de risico's. In de herverzekeringsfase zou het EDIS enkel liquiditeitsdekking verschaffen aan nationale depositogarantiestelsels (DGS). Dat betekent dat het tijdelijk de middelen zou verstrekken die nodig zijn om volledige uitbetaling bij een bankcrisis te verzekeren, terwijl de nationale depositogarantiestelsels deze steun zouden moeten terugbetalen, zodat eventuele verliezen steeds nationaal worden gedekt. In de medeverzekeringsfase zou het EDIS ook geleidelijk verliezen gaan dekken.

Budgettair vangnet voor de bankenunie

Toen het gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (GAM) werd opgericht, zagen de lidstaten het belang in van een gemeenschappelijk vangnet voor het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds (GAF) om de financiële stabiliteit te vrijwaren. Dit om te verzekeren dat wanneer particuliere investeerders via bail-in verliezen op zich hebben genomen en indien de financiële stabiliteit het vereist, het fonds voldoende middelen heeft voor een grote bankafwikkeling of voor verschillende bankafwikkelingen kort na elkaar. Kosten worden door de banksector gedragen, zodat de begrotingsneutraliteit op de middellange termijn is verzekerd. In de discussienota van de Commissie over het verdiepen van de Economische en Monetaire Unie wordt een kredietlijn van het Europees stabiliteitsmechanisme i (ESM) als de meest doeltreffende optie beschouwd. Dat werk moet worden afgestemd op het komende pakket met voorstellen van de Commissie voor het verdiepen van Europa's Economische en Monetaire Unie, waarin onder meer zal worden voorgesteld het ESM om te vormen tot een Europees Monetair Fonds, in het kader van het Unierecht. In die context is ook een efficiënt besluitvormingsproces nodig om het vangnet snel te kunnen inschakelen in situaties waarin een laatste redmiddel vereist is.

Vermindering van het aantal niet-renderende leningen

De Commissie werkt al aan een alomvattend pakket maatregelen om het aantal niet-renderende leningen te verminderen en om niet-renderende leningen in de toekomst te voorkomen, zoals afgesproken in de Raad van 11 juli 2017. Het pakket zal naar verwachting in het voorjaar van 2018 worden aangenomen en omvat:

• - 

  een blauwdruk voor nationale vermogensbeheerders;

• - 

  wetgevende maatregelen om secundaire markten voor niet-renderende leningen verder te ontwikkelen en om crediteurs beter in staat te stellen waarde te recupereren van gedekte leningen;

• - 

  een verslag waarin wordt bekeken of wettelijke prudentiële vangnetten in geval van ontoereikende voorzieningen bij nieuwe niet-renderende leningen via een wetgevingsvoorstel kunnen worden ingevoerd; en

• - 

  een oplossing gericht op meer transparantie over niet-renderende leningen in Europa.

In het tevens vandaag gepubliceerde evaluatieverslag van het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (GTM), waarin de eerste jaren van het GTM over de hele lijn positief worden beoordeeld, geeft de Commissie uitleg bij de bevoegdheden van toezichthouders om voor toezichtdoeleinden het niveau van voorzieningen van banken aan te passen met betrekking tot niet-renderende leningen.

Mogelijke maatregelen voor door overheidsobligaties gedekte effecten

Met het oog op pragmatische oplossingen die de band tussen banken en overheden losser moeten maken, herinnert de Commissie aan de lopende werkzaamheden van het Europees Comité voor systeemrisico's i inzake door overheidsobligaties gedekte effecten (SBBS). De Commissie zal rekening houden met de resultaten van deze werkzaamheden om in 2018 een voorstel te doen waarmee SBBS kunnen worden ontwikkeld. Deze kunnen banken helpen bij het diversifiëren van de door hen aangehouden overheidsobligaties en zouden ook kunnen dienen als kwalitatief hoogwaardig onderpand bij grensoverschrijdende financiële transacties.

Hoogkwalitatief toezicht blijven verzekeren

Zoals vermeld in de tussentijdse evaluatie van de kapitaalmarktenunie zal de Commissie in december 2017 ook voorstellen dat grote beleggingsondernemingen die op bankactiviteiten lijkende diensten verlenen, worden beschouwd als kredietinstellingen en aan bankentoezicht worden onderworpen. In de bankenunie zouden ze onder toezicht komen te staan in het kader van het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (GTM), en ook onder toezicht van de Europese Centrale Bank i. Op die wijze zullen de prudentiële regels consequent worden toegepast en worden zowel grote beleggingsondernemingen als kredietinstellingen onderworpen aan dezelfde hoge normen op het gebied van toezicht.

Achtergrond

In 2012 heeft de Commissie een bankenunie voorgesteld om het bankwezen van een steviger fundament te voorzien en het vertrouwen in de euro te herstellen. De bankenunie is gebaseerd op strengere prudentiële vereisten voor banken. Het gaat hierbij om bankentoezicht, regels voor het beheer van noodlijdende banken en ook om betere bescherming voor deposanten. De eerste twee pijlers zijn verwezenlijkt met de invoering van het gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (GTM) en het gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (GAM). Er bestaat echter nog geen gemeenschappelijk systeem voor het beschermen van deposito's. De Commissie heeft in november 2015 een voorstel gedaan voor een Europees depositoverzekeringsstelsel (EDIS).

Slechts wanneer alle bouwstenen op hun plaats zitten, kan de bankenunie haar volledige potentieel waarmaken en alle instrumenten inzetten die nodig zijn om het hoofd te bieden aan toekomstige crises. In het verslag van de vijf voorzitters van 2015 en de discussienota over het verdiepen van de Economische en Monetaire Unie (EMU) werd al aangedrongen op de voltooiing van de bankenunie vóór eind 2019. In de intentieverklaring die volgde op de toespraak over de Staat van de Unie van voorzitter Juncker wordt een lans gebroken voor het voltooien van alle onderdelen van de bankenunie in 2018.

Meer informatie

Q&A over de mededeling van vandaag

Factsheet

Mededeling over de voltooiing van de bankenunie

Website van de bankenunie

IP/17/3721